Haguenau, bakermat van kwekerijen in de Elzas

Het was in 1420 dat een register bijgehouden in het gemeentearchief van Haagnau melding maakt van de oprichting van een kerststal in de Sint-Georgeskerk. Zin ontleend aan de originele notitieboekjes uit 1420: “Op dezelfde manier kostte de creatie van de kerststal omringd door takken, op de buitenmuren van Sint-Joris, 4 schilling min 4 pfennig. Hermann zorgde voor de genoemde takken. »

Dit is het oudste schriftelijke bewijs van het bestaan ​​van een crèche in Haagnau, vrijwel ongetwijfeld in de Elzas!

Het gemeentearchief van Haagnau bewaart in de serie GG “Cultuur en openbare hulp” de financiële rekeningen van de Sint-Georgeskerk, van 1409 tot 1793. Het gaat om 558 notitieboekjes en 6799 boekhoudkundige documenten, bewaard in 93 bundels.

Gedurende deze 584 jaar zullen alle inkomsten en uitgaven nauwgezet worden bijgehouden door de opeenvolgende ‘werkmeister’ (ontvangers).

De uitgaven zijn zeer divers: reparatie en onderhoud van de kerk en haar eigendommen, kosten in verband met de eredienst, aankoop van ornamenten, schilderijen en beeldhouwwerken gemaakt voor de kerk, salarissen van kosters, aankoop van kaarsen, hosties, wijn, missalen, alben, altaar doeken, reparatie van kerkbanken, orgels, klokken... en hun touwen, facturen voor metselaars, timmerlieden, glazenmakers, meubelmakers, tegelzetters, slotenmakers, touwmakers, kachelmakers, wagenmakers, schoorsteenvegers...

Er zijn ook meer prestigieuze uitgaven, zoals de verwerving van de monumentale Christus door Clemens van Baden in 1488, de bouw van de preekstoel door Veit Wagner in 1500 of de custos door Frederick Hammer voltooid in 1523, alle drie nog steeds zichtbaar.

Nog verrassender is het onderhoud van een schaapskooi of leningen aan de stad voor militaire uitgaven of de aanschaf van een kleine brandpomp... met emmers.

Al deze uitgaven zijn uiteraard onmogelijk zonder de daaraan verbonden inkomsten: schenkingen, verkopen, lijfrentes, huurprijzen, huurgelden, aflossingen van leningen, offers ter gelegenheid van grote religieuze feesten (Pasen, Pinksteren, Allerheiligen, Kerstmis), maar ook tijdens dagelijkse zoektochten!

De parochie Saint-Georges inde ook de tienden (een tiende van de producten van het land en de veestapel, afgeschaft in 1789) op hooi, granen (rogge, haver, tarwe, gerst, gierst, tarwe, bonen, erwten, linzen, spelt, enz.), rapen, wijn, “bloed” (dieren: lammeren, kalveren, veulens, speenvarkens). Ze verkocht ook hout, wijn, meel en, tegen het einde, Turkse tarwe (maïs), aardappelen en zelfs tabak!

Een ongebruikelijke bron van inkomsten was het luiden van klokken, zoals de "Selgeret", die werden geluid voor de redding van de ziel of een andere persoon, of andere luidingen voor sterfgevallen... of verjaardagen.

We zijn dus in 1420. Pierre Eckard en Georges Mertzwiller zijn de werkmeister van het Œuvre Saint-Georges. Ze noteren dag in dag uit nauwgezet de uitgaven en inkomsten in een bescheiden notitieboekje van 36 velletjes papier van 11 bij 29,5 centimeter. De omslag is, zoals in die tijd vaak het geval was, gemaakt van hergebruikt perkament. In dit geval bestaat het uit twee perkamenten, één uit 1418 en één uit 1420, aan elkaar "genaaid" door stroken, eveneens van perkament, van 5 millimeter breed.

Op het 25e blad lezen we, tussen een aankoop van hosts en kaarsen: "It. 4 ß on 4 d koste die kripfe zu machende die ußwenig an der sanct Jergen muren stet und umb gerten dar zu / herman gap die stecken darzu vergeben " . Namelijk: "Op dezelfde manier kostte de creatie van de door takken omgeven kerststal op de buitenmuren van Sint-Joris 4 schilling min 4 pfennig. Hermann leverde de genoemde takken". De gerten zijn hoogstwaarschijnlijk gemaakt van hazelaar of wilg, flexibele takken die gevlochten kunnen worden, waarbij de stecken stijvere en verticale takken aanduiden.

Deze drie bescheiden regels, geschreven in 1420 in een ganzenveer, in zeer licht vervaagde zwarte inkt, vormen waarschijnlijk de oudste vermelding van het bestaan ​​van een kerststal in een kerk. In Haagnau, vrijwel zonder twijfel in de Elzas, of misschien zelfs voor het hele Heilige Roomse Rijk! Tot het tegendeel bewezen is…

In Sélestat vinden we in 1521 de oudste vermelding van de "Kerstboom", in Straatsburg dateert de kerstmarkt uit 1570... Met Haagnau en zijn kerststal uit 1420 is de Elzas resoluut de bakermat van de magie van Kerstmis!